شوخی و جدی

پسر کوچولو!

 من دوازده سالم بود، با انوشیروان، همکلاس، رفیق و بچه محل بودیم. بردار انوشیروان، افرسیاب که هیجده ساله بود، پیش پدرش که در خیابان استانبول آجیل فروشی داشت، کار می کرد. یک روز اوایل تابستان رفتم خانه انوشیروان. افراسیاب روی پشت بام  خانه شان مشغول کبوتر بازی بود. ما هم رفتم نزد او…

 

به خانه آمدم. مادرم کمی غر زد. برایش تعریف کردم که چطور جان حیوان زبان بسته را از مرگ نجات دادم. او هم لبخندی زد و چیزی نگفت. در وجودم از کار نیکی که کرده بودم احساس رضایت می کردم.

خمیر نان را با آب دهانم خیس کردم با زحمت در گلوی جوجه کبوتر چپاندم. بعد با قطره چکان آب در دهانش ریختم و دهانش را بستم تا آب از گلویش پائین برود. شب پدرم عصبانی گفت: «نمی خواهم تو هم مثل افراسیاب کبوتر باز بشی.» مادرم با تمسخر گفت: «بچه ام گذشت کرده و این حیوان زبان بسته را با تیله قلقلی هایش عوض کرده! تو ذوقش نزن.»

من شاید بیش از ده بار در روز با زحمت به این جوجه کبوتر آب و غذا می دادم، حتی نیمه شب. تا اینکه بعد از چهار ــ پنج روز سرش را راست کرد، چشمانش را باز کرد و توانست روی پایش بیاستد، اما پاهایش کج بود. به انوشیروان گفتم. گفت: «بذارش تو یه بادیه پاهاش راست می شه.» اینکار را کردم. دو هفته نشده بود که خوب راه می رفت، و وقتی مرا می دید دهانش را باز می کرد سر و صدا به راه می انداخت. من هم یک کمی نان در دهانش می گذاشتم و طوقی صدایش می کردم.

 یک گربه داشتیم به اسم ببری. ببر پیش اش بچه موش بود. سه چهار بار دیدم دور سبد طوقی موس موس می کند. دوسه تا در کونی یواش بهش زدم . فهمید مسجد جای گوزیدن نیست، و یک من ماست چقدر کره می دهد. دیگر دور طوقی را خط کشید. خوبی ببری این بود که گربه های همسایه جرات نمی کردند به خانه ما بیایند.

طوقی یواش یواش بزرگ شد. کرک هایش ریخت و به جایش پرهای شیر کاکائویی در آمد. دور گردنش هم یک حلقه سفید و دمش چتری، برای خودش ابهتی داشت.

پدرو مادرم هم به طوقی علاقه مند شدند. یکی از افراد خانه ما شده بود. مثل برادر کوچک من. می آمد در اتاق و کنار سفره می نشست. هر جا که دلش می خواست می رفت. روی طاقچه، روی رادیو… مادرم هر وقت برنج پاک می کرد طوقی می آمد کنارش، مادرم هم چلتوک های برنج را به او می داد. گاهی وقت ها هم اینجا و آنجا کثافت می کرد. مادرم فحش اش می داد و من کثافت را پاک می کردم.

طوقی از سرو کول من بالا می رفت، با من بازی می کرد. هر وقت مهمان داشتیم من شیرین کاری می کردم، نان را می گذاشتم پای چشمم ، طوقی با نوکش بر می داشت. افراسیاب پنج تومن طوقی را می خرید. تا ده تومان هم راضی شده بود، اما ندادم. افراسیاب کبوترهایش را هوا می کرد تا بلکه طوقی من  با آنها بنشیند، و بگیرد. ولی کبوتر من با کبوترهای افراسیاب پرواز می کرد، اما وقتی او دون می پاشید، طوقی به خانه بر می گشت. نخود نخود، هر کی رود خانه خود.

 چند روز بعد از تعطیلات عید، یک روز که از مدرسه به  خانه آمدم، طوقی را ندیدم. اول به ببری شک کردم، ولی او با وجدان راحت پشت پنجره لم داده لم داده بود، و با دیدن من سرش را بر گرداند و نگاهی به من کرد. فکر کردم افراسیاب گرفته، رفتم از او پرسیدم . قسم خورد که او نگرفته. آن شب تا صبح نخوابیدم. فردایش جمعه نزدیک ظهر یکباره دیدم لب پشت بام نشسته. تا مرا دید آمد روی شانه ام نشست و سرش را مالید به صورتم و بغو بغو کرد. خوشحال یک کمی  دانه و آب دادم به او دادم. دو باره روی شانه ام نشست و بغو بغو کرد. سرش را به صورتم مالید، پر زد و رفت، لب بام نشست. نشسته چند تا بال زد، یکباره پر زد و رفت. دلم می خواست فریاد کنم، بزنم، بشکنم. از غصه شام نخورده خوابیدم. به افراسیاب گفتم: «طوقی من رفت.» گفت: «ماده میخواد.» یک کبوتر سپید دم چتری به هم داد. گفت: «اگه اومد، با هم بذارشون زیر یک سبد.» ولی اگر تخم گذاشتن جوجه هاش مال من. قبول کردم. کبوتر را گرفتم آمدم خانه. طرف های عصر طوقی آمد. اول لب بام نشست، بعد پر زد آمد نشست روی شانه من. من گرفتمش. با کبوتر افراسیاب  گذاشتم شان زیر یک سبد. صدای دعوا مرافه شان بلند شد. سبد را برداشتم، مقداری پر ریخته بود زمین. در حالیکه کبوتر افراسیاب در دستم بود، طوقی آمد لب حوض، آب خورد. یک کمی بغو بغو کرد، پرواز کرد و رفت. من غمگین، آن کبوتر سپید دم چتری را به افراسیاب پس دادم. 

فردا وقتی از مدرسه برگشتم، لب پنجره نشسته بودم. یک تکه نان سنگک دستم بود و می خوردم. ببری کنارم لم داده بود. مادرم پشت سرم نماز می خواند. کلاغ ها روی درخت همسایه  قار قار می کردند. یکباره دو نقطه در آسمان پیدا شد. نزدیک که شدند طوقی را دیدم با یک کبوتر یاکریم همراهش. آمدند لب حوض نشستند. طوقی بغو بغو می کرد. کبوتر یاکریم صدای زننده یکنواختی از خودش در می آورد. طوقی آمد روی زانویم نشست. یواشی گفتم: «وآه ــ وآه، این کبوتر زشت بد ترکیبِ گردن و پاه کوتا و بد صدا رو از کجا گیر آوردی؟ مگه من واست یک کبوتر سپید دم چتری قشنگ نیاوردم؟» گفت: «پسر کوچولو، مگه نشیندی، مثل کبوتر آزاد، کسی هم که آزاده، آزادنه عاشق میشه. درسته که جونم رو نجات دادی. جونم مال تو، روحم پیش این کبوترِ زشتِ. من زشتیش رو دوست دارم.» گفتم: «میدونم دوستم داری. من هم تو رو دوست دارم.» گفت: «مگه نگفتن کبوتر با کبوتر باز با باز. من هم کبوترم، باید با اون کبوتری باشم که دوستش دارم. یک روزی تو هم از این خونه به خاطر کسی که دوستش داری میری، یا یکی رو از خونه اش میاری اینجا.»

«پسر کوچولو! برام یک کبوتر سپید دم چتری گیر آوردی. من اون کبوتر رو دوست ندارم. من دلم رو به این کبوترِ پا کوتاه و گردن کوتاه و بد صدا بستم. این کبوترِ یاکریمِ. خونه رو، قفس رو دوست نداره. بیابونیِ و وحشیه. لونه اش، توی کوه و کمرِ. من این کبوترِ رو از دل و جون دوست دارم.

 کبوتر یاکریم لب حوض نشسته بود و به طوقی زیر چشمی نگاه می کرد. دور خودش می چرخید. خجالت می کشید و عشوه و ناز می کرد.

طوقی از روی زانویم بلند شد، رفت هوا چندا تا معلق زد. شیرجه زد آمد روی شانه ام نشست. اشک  پای چشمم جمع شد. طوقی نوک زد اشک هایم را برداشت. بعد پر زد توی اتاق. روی طاقچه، روی آینه، روی شانه مادرم. مادرم زیر گلویش را نوازش کرد. آمد نشست روی شانه ام. سرش را برگرداند برای آخرین بار همه جا را نگاه کرد. گفت: «خدا حافظ پسر کوچولو.» چند تا مو از سرم کند. قطره ای اشک پای چشمش دیدم. کبوتر یا کریم هم آمد طرف دیگر شانه‌ام  نشست. سرشان را صورتم مالیدند. هر دو را نوازش کردم. یکباره پرواز کردند به لب بام. آخرین بار طوقی سرش را برگرداند و نگاهی به من کرد. بعد پر زدند و رفتند.

خداحافظ کبوتری قشنگ من. خدا حافظ. عشق ات پایدار، جانت سلامت. عمرت زیاد.

راستش را بخواهید، از اینکه من را پسر کوچولو صدا کرده بود، یک خورده لجم گرفت. من سیزده سالم بود، خودش یکسال هم نداشت، خیال می کرد، مرد شده! 

شنبه 20 فروردین 1373 ــ 9 آوریل 1994 . از کتاب گل فروشی پروین ــ نوشته خودم.