شوخی و جدی

.

نترسید اعتراف کنید!

 گاهی با  ایرانیانی بر خورد می کنم که وقتی از آنها می پرسم؛ «فلانی را می شناسی؟» با دو خروار چس افاده می گویند: «ما با ایرانی‌ها رفت و آمد نمی کنیم.» (برای من توسری بهتر از این حرف است) در پاسخ می گویم: پس خوش به حال ایرانی ها! اغلب این اشخاص با مردم سرزمینی که در آن زندگی می کنند هم تماس ندارند، چون نه به فرهنگ آنها آشنایی دارند، و نه زبان آن کشور را خوب می دانند.

اما من محتاجم! با وجودی که به چند زبان اروپایی سخن می گویم، محتاجم به اینکه در جمع ایرانیان باشم. سر به سر پیر و جوان و بچه بگذارم. با طنز و هجوی همه را به خنده و شادی وادارم. همیشه چیز خنده داری برای گفتن دارم. وقتی هم سکوت می کنم، هموطنانم منتظرند کسی جمله ای بگوید، تا من آن را»بَد» تعبیر کرده و به هجو بکشم. از اینکه مرا مسخره کنند ترسی ندارم. از اینکه دیگران را شاد کنم، شادم. من اعتراف می کنم محتاج شما هموطنانم .

به قول «Monique Zatlaoui« نویسنده و پزوهشگر فرانسوی  کتاب «Exquis promeneurs» که من آن را (به غلط ، یا درست، سیر مزه‌ها ترجمه می کنم،) همه جا در باره من می گوید: «اردوخانی با وجودیکه بیش از چهل است در اروپا زندگی می کند و با فرهنگ اروپایی آشناست، هنوز شکمش ایرانی است.» من نه تنها شکم‌ام، بلکه روانم نیز ایرانی است. بودن بین شما برایم لذت بخش است. بدم نمی آید بنشینیم و پشت سر فلان کس حرف بزنیم و بدی‌هایش را بگوییم. و به محض اینکه همان شخص وارد شود، بلند شویم روی او را با دل و جان ببوسیم، از آمدنش واقعا خوشحال شویم و بگوییم: «داشتیم غیبت ات را می کردیم حلال زاده بودی.» پیش می آید که پس از اینکه غیبت کسی را کردیم، با خنده بگویم: «حالا نوبت فلانی است، بعد نوبت فلانی و فلانی.»

 سرنوشت را سپاسگزارم، که  مال و مقامی ندارم. بدین جهت مهر دوستان به خاطر خود من است، نه برای مال مقام‌ام. وقتی در خانه یکی از دوستان مهمان هستم و یک لیوان چایی  جلویم می گذارند، اگر قند فراموش شده باشد، زن و شوهر، یا فرزندان‌شان برای آوردن آن با هم مسابقه می گذارند. برای من، آن لیوان پر از چایی نیست، بلکه تمام مهری که به من می ورزند را در آن ریخته اند. یا زمانی که بشقابی غذا، همآن غذایی که فکر می‌کنند من دوست دارم.

 اعتراف می کنم که هموطنانم را با دل و جان دوست دارم، با همه خوبی و بدی‌هایشان، به آنها محتاجم. به فارسی سخن گفتن و اندیشیدن و نوشتن محتاجم. به شعر مولانا، حافظ و سعدی …، به شعر نیما، فروغ و شاملو… به شعرهای شما شاعران جوان گمنام (در وبسایت ها) محتاجم. به آواز و موسیقی، به نوای نی و تمبک و ستنور محتاجم. شرم ندارم در بین جمع ایرانی– اروپایی (چند صد نفره) با آهنگی ضربی یکباره برخیزم کلاه شابگاهم را بر سر گذارم و جاهلی برقصم. من به شنیدن صدای کودکان فارسی زبان، زنان و مردان، پیر و جوان محتاجم. شاید شما هم مانند من باشید، پس نترسید و اعتراف کنید!
 
دیروز به مناسبت روز 8 مارس در مراسمی شرکت کردم. در ابتدا خانم «بهرخ بابایی»* چندی از اشعار فروغ فرخزاد از جمله «تولدی دیگر» را با نماشی بسیار گویا اجرا کرد که مورد توجه حاضرین [ایرانی، عرب، اروپایی] قرار گرفت. جالب آنکه متن شعرها همزمان روی پرده، به دو زبان فلاما و فرانسه برگردانده می شد. پس از آن به تماشای رقص، دوشیزه «گرداوی» الجزیره ای نشستم. پس از پایان برنامه من با این خانم (در حالیکه چند نفر از دوستان ایرانی اطرافم بودند) گفت و گو کردم و ضمن تحسین او، داستان «خدا تحسین می کرد» را به فرانسه برایش ترجمه کردم و یکی از کتاب های خودم را هم که به زبان فرانسه بود به او هدیه کردم.

در آخر سال نو را به همه پارسی گویان و همه کسانی که نوروز را جشن می گیرند، شادباش می گویم. برای جوانان آرزو می کنم روزی که به سن من رسیدند، جوانان آن روز را چه دختر و چه پسر، از هر ملیت و مذهبی با دید امروز من، مانند فرزندان خود بنگرند، به آنان اندیشده و با دل جان دوست بدارند. هچنین برای زنان و مردان همسن خود همین آرزو را دارم.

*جواد طالعی در این باره نوشته است: «نمایشواره وهم سبز با کارگردانی و تنظیم مجید فلاح زاده و بازیگری بهرخ حسین بابایی، یک اجرای مینیمالیستی است و درست از این دیدگاه است که موفق است. صحنه، جز یک میز تحریر، دسته گلی کوچک در یک گلدان کریستال ساده، چند شمع، چهره ای پوشیده در شال سیاه و یک پرتو افکن کوچک که بر این چهره نامشخص پرتو می افکند، هیچ ندارد. بهرخ بابایی نقش زنی را بازی می کند که خانه را برای پذیرایی قهوه و شیرینی از چند میهمان آماده می کند. او که معتقد است شعر فروغ را نمی توان نشسته و آرام خواند، ضمن همه این حرکات آثار شاعر را زمزمه می کند و بعد که میهمانان(تماشاگران) حاضر می شوند، دیگر در عالمی است که به جای زمزمه کردن شعرها، آن ها را چون عار فی شوریده حال اما عاصی، در سماعی میخکوب کننده فریاد می کشد.»

25 اسفند 1387 ــ 15 مارس 2009 بروکسل اردوخانی